دیه چیست؟
در لغت واژه دیه به معنی خون بها می باشد. به عبارتی دیه نوعی مجازات است که در قانون میزان آن مشخص شده است. حکم پرداخت دیه مستلزم درخواست اولیای دم و افرادی است که دیه را به ارث می برند. لازم به ذکر است که شکایت دیه از طریق دادگاه کیفری امکان پذیر است.
فصل اول از بخش دیات در قانون مجازات اسلامی از مواد 448 الی 451 به تعریف دیه و موارد آن می‌پردازد که به شرح ذیل می‌باشد:
بر اساس ماده 448 قانون مجازات اسلامی تصویب شده در سال 1392: « دیه مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد مقرر شده است.»
بر اساس ماده 449 – ارش، دیه غیر مقدر است که مقدار آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه بر اساس نوع و کیفیت جنایت و تاثیر آن بر سلامت مجنی علیه و مقدار خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس میزان آن را تعیین می‌کند. مقررات دیه مقدر در مورد ارش نیز جریان دارد مگر اینکه در این قانون ترتیب دیگری مقرر شود.
بر اساس ماده 450 – در جنایت شبه عمدی، خطای محض و جنایت عمدی که قصاص در آن جایز یا ممکن نیست، در صورت درخواست مجنی علیه یا ولی دم دیه پرداخت می‌شود مگر به نحو دیگری مصالحه شود.
بر اساس ماده 451 – در صورتی که قاتل از ورثه مقتول باشد چنانچه قتل عمدی باشد از اموال و دیه مقتول و در صورتی که خطای محض یا شبه عمدی باشد از دیه وی ارث نمیبرد. در موارد فقدان وارث، مقام رهبری وارث است.